‘Zorg goed voor jezelf als onderwijsprofessional, alleen dan kun je goed zorgen voor leerlingen of studenten en je collega’s.’ Die oproep deden gastsprekers Petra Stalman en Liza Poppens tijdens de Jaardag van RPO Rijnmond. De dag vond plaats op 27 maart 2024 bij Penta De Oude Maas in Spijkenisse. Er kwamen zo’n tachtig mensen op af.

De bezoekers maakten met elkaar kennis en speelden ‘petje op-petje af’ tijdens een vrolijke energizer, geleid door clustercoördinatoren Marieke Aantjes en Sjoerd Hoekstra.

     

Na een kort ‘welkom op deze al elf jaar excellente school’ door Jacqueline Bevaart, algemeen directeur van scholengroep Penta, heette RPO-voorzitter Anders Vink de bezoekers officieel welkom. Hij vertelde dat een uur eerder schoolbestuurders in de regio Rijnmond bij elkaar waren voor de aftrap van de Onderwijsregio Rijnmond. Dit platform is in het leven geroepen om het lerarentekort te bestrijden én om de kwaliteit van het onderwijs optimaal te houden ondanks dit tekort. De Onderwijsregio werkt aan de hand van vier programmalijnen: Samen opleiden, Samen professionaliseren, Arbeidsmarkt en zij-instroom en Innoveren en experimenteren. ‘We gaan voluit van start’, zei Anders. Hij kondigde aan dat in het tweede deel van het programma de programmalijn Samen Professionaliseren verder belicht zou worden.

   

Integraal werken aan welbevinden 
Petra Stalman, projectleider van Pharos Expertisecentrum Gezondheidsverschillen, en Liza Poppens, schoolpsycholoog/orthopedagoog bij Yuverta MBO in Houten, verzorgden samen de keynote speech over ‘Werken aan integraal welbevinden op scholen’. Daarbij focuste Petra op de ondersteuning van leerlingen of studenten, en Liza op de ondersteuning van collega’s. Aan de hand van voorbeelden en theorie lichtten ze het programma ‘Welbevinden op scholen’ toe. Dit is een bundeling van kennis en initiatieven, het is geen nieuwe aanpak, verduidelijkten ze. Pharos en het Trimbos-instituut werken ervoor samen met een aantal landelijke organisaties (waaronder het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid) en de aanpak Gezonde School.
Dat het welbevinden van leerlingen onder druk staat wordt veroorzaakt door factoren als: meer emotionele problemen, het schoolwerk, prestatiedruk (ook in de hand worden gewerkt door sociale media) en discriminatie. De coronaperiode is duidelijk een trigger geweest waardoor er meer bekend werd over deze daling in het welbevinden.
Scholen spelen een belangrijke rol bij het verminderen van psychosociale problemen van leerlingen als ze zich veilig voelen, zei Petra, ‘want school is, naast thuis en de wijk een primaire plek waar kinderen en jongeren verblijven. En leren lukt ’t best als leerlingen zich goed voelen. Goed onderwijs helpt leerlingen om goed in hun vel te zitten.’ Daarbij is het belangrijk dat scholen niet het wiel weer gaan uitvinden, maar dat ze kijken naar wat er al op hun school gedaan wordt, wat er goed gaat, en hoe dat te versterken is.
Liza Poppens stelde dat scholen daarvoor overigens niet op zichzelf zijn aangewezen: ze kunnen verbinding zoeken met ouders, de gemeente, en instellingen rond de school en in de wijk. Ze ging in op het fundament van de ondersteuningspiramide dat in orde moet zijn, dat wil zeggen: een veerkrachtig schoolteam. Aandacht daarvoor ligt op de weg voor het managementteam én van alle collega’s. Liza benadrukte dat kleine acties al kunnen helpen: ‘Oprechte interesse tonen is vaak wat leerlingen en collega’s vragen.’ Ook noemde ze amplitie als nieuwe trend (na curatie en preventie): vóór er iets kan misgaan al zaken versterken.
Petra en Liza boden aan om scholen te ondersteunen bij hun investering in het welbevinden van leerlingen en docenten, ‘maar’, zei Liza ook, ‘maak het niet te groot, je kunt veel zelf. En ga vooral van start!’
De presentatie van Petra is hier te vinden [PDF, 1,8MB] en ook het onderbouwingsdocument (met theoretische onderbouwing) [PDF, 4,3 MB]

   
Samen Professionaliseren
Projectleider Leonie Blom presenteerde daarna wat er binnen de programmalijn Samen Professionaliseren is gedaan. Het doel van alle activiteiten is: mensen behouden voor het onderwijs én gemotiveerd houden. Daarbij gaat het binnen de genoemde programmalijn om zichtbaar maken welke expertise op de scholen aanwezig is en die scholen willen delen. Clustermakelaars Jamilla Ardon, Linda Sprado en Jeroen Bode presenteerden wat ze zoal tijdens bezoeken aan de scholen in hun cluster hebben opgehaald aan thema’s en onderwerpen. Dit was indrukwekkend veel, van praktijkhavo tot inclusiever onderwijs. Een deel van dit aanbod werd ook tijdens de even later gehouden posterpresentaties toegelicht.
Belangrijke conclusie is volgens Jeroen dat álle scholen open staan voor samenwerking; ze willen hun kennis delen. Jamilla vertelde dat ze onder de indruk was van de vele kennis die aanwezig is binnen de Onderwijsregio over zulke diverse onderwerpen. Linda lichtte het kick-off event toe dat de Onderwijsregio organiseert waarop aangesloten scholen zich op een aantrekkelijke manier en kosteloos kunnen professionaliseren. Dit betreft een inspiratiesessie met expert Hans Kaldenbach over ‘Korte lontjes en machogedrag’, op 11 juni (16.00-18.00 uur) op SG Spieringshoek in Schiedam. [Check deze link voor de details, voorzijde en achterzijde flyer, jpeg van 600 resp. 800 kb]

     

Goed bezochte Markplaats
Aansluitend – en tegelijk onder de borrel met hapjes – werden dertien enthousiaste posterpresentaties gegeven tijdens de marktplaats Samen Professsionaliseren. Deze werden met veel interesse gevolgd door de Jaardagbezoekers. Of het nu ging om taalbeleid, VR-brillen in het kader van Sterk Techniekonderwijs, burgerschap of een interne reboundklas – overal werden adviezen en tips gegeven en afspraken gemaakt voor collegiaal bezoek.
Leerlingen, docenten en ondersteuners van Penta De Oude Maas verzorgden de ontvangst en de catering tijdens de Jaardag. Het grote applaus voor hun werk en inzet was heel terecht!

Reacties van enkele Jaardagbezoekers:

Wilma van Donk, directeur RGO College Middelharnis: ‘Ik kom eigenlijk altijd naar de jaardag van RPO, en ook naar het directeurenoverleg. De ontmoeting vind ik belangrijk. Bij de inleiding over welbevinden miste ik concrete handvatten en voorbeelden van wat goed werkt en een aanrader is. De presentaties in het kader van Samen Professionaliseren waren geweldig. Ook op onze school zijn we bezig met internationalisering, een praktijkhavo en formatief handelen.’

Robert Bal, docent geschiedenis en economie, schoolopleider, en antipestcoördinator MY College Spijkenisse: ‘Je kunt er altijd iets uithalen, net als op het inspiratiefestival van Galilei. Ik vind zelf het onboardingsproces van nieuwe collega’s belangrijk, en ben het eens met het investeren in amplitie. Als je een sterk personeelsverloop meemaakt, zie je in dat het binnenboord houden van collega’s belangrijk is. Moet je steeds nieuwe mensen inwerken, dan vertraagt dat processen. De presentaties tijdens de Marktplaats gingen over relevante onderwerpen.’